سوریا.. زۆنگاوی ململانێی زلهێزەکان

 

 

دوای چەند ڕۆژێک لە ئاڵۆزییەکان، لەناو تەپ و تۆزو دوکەڵی شەڕو ئاڵوزیدا، سەرەداوی ڕیزبەندی هێزە دەرەکیەکان و هێزە ناوخۆییەکان لە دۆسییەی سوریادا ئاشکرابو؛

یەک؛ ئێران و سوریا ژێر باڵی ڕوسیا کەوتون.

دو؛ ئەمەریکا و فەرەنسە و ئەڵمانیا و بەریتانیا بەرانبەریان، لەپشت هەسەدەوەن.

سێ؛ تورکیا، لەنێوەندی هەردو بەرەکە دا ئەم بەرو ئەوبەر ئەکات، ڕەدوی بەرژەوەندییەکانی خۆیەتی، سپۆنسەری سەرەکی پشت ئەو پەلاماردانەی هەیئەی تەحریری شامە.

چوار؛ عێراق، ترسی دوبارەبونەوەی داعش (2014)ـی هەیەو تەواو هاوبەستەی جوڵەکانی ئێرانە.

پێنج؛ ئێران، دۆڕاوی ململانێکانە، بەرامبەر ئیسرائیل وئەمەریکا، لە غەززە و لوبنان، کەوتنی دیمەشق بەکۆتایی قۆناغی شەڕی بریکارەکان دائەنێت، هەرچی لەتوانایدایە ئەیکات بۆ مانەوەی دیمەشق، تەنانەت ئەگەر بەنرخی خستنە ناوەوەی سوپای عیراق و میلیشیاکانی حەشدیش بێت بۆ بازنەی جەنگ لە سوریا.

شەش؛ ڕوسیا، ئەسەد بە هاوپەیمانی ستراتیژی خۆی ئەزانێت لە سوریا، بەڕوی ڕکابەرەکانی، هەربۆیە دوای جەنگی ئۆکراین جەنگی سوریا پلەی دوەم پۆلێن ئەکات، تاکە پێگەی لەخۆرهەڵاتدا بەندەری تەرتوس و بنکەی حمێمیمە لەسوریا، کەوتنیان بە کوشندە ئەزانێت، بۆجوڵەکانی لە دەریای سپی ناوەڕاست.

حەوت؛ جەمسەر گیرییە جیهانییەکان، وڵاتانی ناتۆ و ئەمەریکا جەمسەر بەندی بەرەیەک ئەنوێنن، لەبەرامبەر وڵاتانی میحوەر کە ڕوسیاو چین و کۆریای باکورو ئێرانە.. زۆربەی هێزە ئیقلیمییەکانیش دابەشبوی ئەو جەمسەر گیرییەن لەبازنەکانی ململانێ لەخۆرهەڵاتی ناوەڕاست و جیهان.

هەشت؛ گرنگی دیمەشق بۆ تورک و فارس لەوەدایە، کێبڕکێیانە بۆ بەلاداخستنی ئاییندەی سیاسیی و مەزهەبیی ئەو پایتەختە، کە ئەبێتە پێتەختێکی داعشی سوننی بەدڵی تورکیا بە سەرخستنی هەیئەی تەحریری شام، یان پێتەختێکی شیعی وەلائی بەباڵادەستبونی حزبوڵا و میحوەری مقاوەمە.. کە لەهەردو بارەکەدا مەترسییەکی جدیی ئەبێت لەسەر ئیسرائیل و هاوپەیمانەکەی کە ئەمەریکایە.

هەر بۆیە تورکیا ئاگرەکەی پێوەناو ئێرانییەکان پێی داخبون.

نۆ؛ کورد، لەو بازنە گەرمەدا لە سوریا، جارێکی تر مەترسی لەسەرەو تاکە هیوای "پێگەی زەمینی خۆیەتی و هێزەکانی ئەمەریکا"، لەدەرەوەی ئەوەش هەر گرەو کردنێک لەسەر حکومەتەکەی ئەسەدو بەڵێنەکانی ڕوس یان ئێران، سوتانی حەتمییە.

دە؛ ورد ورد، بازنەی ململانێی گەرمی زلهێزە جیهانییەکان و جەمسەرە ئیقلیمییەکان لەخۆرهەڵات، کەلەم قۆناغە لە سوریادایە، ئەگۆڕدرێ بۆ ئاگردانی تەسفیەی حساباتی زلهێزەکان، کە گۆڕینی هاوکێشە و بەڵانسی هێز، لەدوای حەوتی ئۆکتۆبەر دروستی کردوە، کە سیناریۆی دابەشکاری و گۆڕینی نیزام و بون بەسێ هەرێمی "کوردی، سوننی، شیعی" ، لەگەڵ ئیتیفاقاتی زلهێزەکان یان براوەکان، بە دانوستاندن، وەک سەرەتای سەدەی بیست.

ماوەتەوە بڵێین هۆکارگەلێکی تریش هەن؛

نمونەی ڕێگە بازرگانییەکان لەنێوان ئەوروپا و چین بۆ کەنداو، لەگەڵ سەرچاوەکانی وزەو نەوت، کە جەمسەرەکان لەسەری پێک بێن، وە ململانێی ناڕاستەوخۆی ئەوروپا و ئەمەریکا و ڕوس و کۆریای باکور لە ئۆکراین.

هەر بۆیە هاوکێشەی بازنەی بەریەککەوتنی گەرمی ئەم قۆناغە لە سوریا، زۆنگاوی ململانێ و ڕوبەڕو بونەوەی ناڕاستەوخۆی زلهێزەکانە، کەهەویرێکەو ئاو زۆر ئەکێشێت.

156 جار خوێندراوەتەوە