رادەی دەسەڵاتداری و بڕیاردان یان بە هێز و پێگەی جەماوەریە، ئەو پێگە جەماوەریەی  کەش و هەوایەکی دیموکراسی سازدەکات، کەشێک تاکی هاوڵاتی تێیدا دەتوانێ بە سەربەستی بیربکاتەوە و بە ئازادی رای خۆی دەربڕێ.

جۆرەکەی تر لە دەسەڵاتداری، چەک و هێز و دراو سنوری دیاری دەکەن، لەم جۆرە دەسەڵاتداریە دیموکراسی، هزر و میللەت ونن، ئەوەی سنور بۆ ئەم جۆرە دەسەڵاتە دەکێشی دراو و چەکە، تاکی هاوڵاتی دەتوانێ بیربکاتەوە بەڵام ناتوانی بە ئازادی رادەربڕی.

بەگشتی، دەسەڵات بەهەمو جۆرەکانیەوە لە ئەسپی سەرشێتی بێلغاو دەچێت، هەم سوار دەگلێنی هەم خۆشی دەخاتە کەندەوە، ئەوەی لغاوی دەسەڵاتی حیزب و حکومەت دەکات، بریتیە لە سیستەم و دەستور، ئەو دەستورەی چوارچێوە بۆ دەسەڵات دیاری دەکات، لە کاتی نەبونیدا جێگرەوەی دەستور هێزی ئۆپۆزسیۆن، جەماوەرێکی هۆشیار، بژاردەی رۆشنبیران و رێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنیە، دەتوانن لە کاتی بەزاندنی سنور بەر بەدەسەڵات بگرن و جڵەوی توند رابکێشن و سزای بدەن.

لە هەرێمی کوردستان تەمەنی حوکمڕانی بۆ (33) ساڵ دەچێت خاوەن چوارچێوەیەکی دەستوری نیە، پەرلەمان هەیە و نیە، بون و نەبونی بەویستی حیزبە، دادگا نەبونی باشترە، لایەنەکانی تری فشار یان نین یان لاوازن،  هێز و چەک و دراویش لای حیزب و بنەماڵەیە، حیزب و حکومەتیش بەبنەماڵە کراوە.

بەشداری نەکردنی (65%)ـی جەماوەر لە هەڵبژاردنەکان دەریدەخەن کە:

یەكەم؛ دەنگی ناڕازی لە رەفتار و کردارەکانی دەسەڵات لەم هەرێمە زۆرە و دەسەڵاتێکی بێزراوە.

دوەم؛ تاکی کورد لە باشور بەهۆی بێگوێی دەسەڵات نائومێد بوە و بڕوای بە گۆڕین و چاکسازی لاواز بوە.

سێیەم؛ تاکی هاوڵاتی هۆشیاری سیاسی لەو ئاستە نیە بڵێت "من خۆم چی دەتوانم، چیم بۆ دەکرێت"، بگرە ئەوەندەی بۆی بکرێت لە بەرپرسیارێتی هەڵدێت یان لە دژی دەسەڵات خۆی لە نیشتمان بە میوان دەزانێت.

چوارەم؛ هاوڵاتی و ئۆپۆزسیۆن هێند لەیەک دورن، وەک ئەوەی هەریەک لە دۆڵێکبن.

پێچەوانەی ئەمانە، جەماوەر و هەڵسوڕاوێکی دیاری بزوتنەوەی گۆڕان، بوێرانە دەنگیان هەڵبڕی و سزای قورسی حیزبەکەیان دا، کاتێ بزوتنەوەی گۆڕان لەسەر دەستی چەند بەرپرسێکی باڵای پۆست پەرست لە رێڕەوی دروستی خۆی لایدا، لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق لە ساڵی (2021) قورسترین سزای گۆڕانیاندا، گۆڕان سفر بەدەست، ئەوەی جێی ئاماژەیە بەشی هەرەزۆری هەڵسوڕاوان و جەماوەری زویری گۆڕان دورکەوتنەوە لە حیزبەکە، بەڵام لە بەرنامەی گۆڕان سارد نەبونەوە و دورنەکەوتنەوە، ئەمەیە حیزبایەتی و نیشتمان پەروەری دروست، ئەم فشار و هەڵوێستە ئەوەندە کاریگەر بو، سەرکردایەتی تازەی گۆڕانی ناچارکرد دان بەهەڵەدا بنێت، داوای لێبوردن بکات و لە حکومەت بکشێتەوە، لێرەوەش لە دواڕۆژی دوردا چاوەڕوان دەکرێت ئومێد  بگەڕێتەوە و لەسەر دەستی ئەم حیزبە نیشتمان و میللەت خزمەتی باش بکرێن.

بۆیە لە دەنگدانی رۆژی (2024/10/20) جێیەتی جەماوەری تەواوی کوردستان و حیزبەکان بە دەسەڵات و ئۆپۆزسیۆنەوە چاو لەو هەڵوێستە جوانەی جەماوەری بزوتنەوەی گۆڕان بکەن، بۆ بەرژەوەندی گشتی نیشتمان و میللەت دەنگ بدەن، بەدەنگی بەرز بە دەسەڵات بڵێن "ئێوە سەرشێتن، پەرتەوازەن و یەک دەنگ نین، نایەڵین بە دەردی ئەسپە شێتەکەمان بەرن".