جەنگ بریتیە لەڕووبەڕووبونەوەی چەکداری لەنێوان دوو لایەندا یان زیاتردا لەپێناو ئامانجی سیاسی و ئابووری جیۆپۆلەتیکدا.

   لەمێژوودا دوو شێوە  جەنگی  لەنێوان لایەنەکاندا ڕوویداوە، جەنگی (ڕەوا و ناڕەوا) ، بێگومان لەئێستادا جیهان لە بەڕێوەچوونی جەنگێکی مەترسیداریدا گوزەر دەکات، مڕۆڤایەتی توشی هەڵوێستە و ڕامان و ترسی قوڵ کردۆتەوە..  بەئاستێک هەڵوێستی ئاکتەرە نێودەوڵەتییەکان دابەشکردووە بەسەر دوو بەرەدا.  بەرەی یەکەم   لەدەوڵەتە دیموکرات و لیبڕاڵەکان و ئەمریکا و ئەورووپا و بریتانیا و بەرەی دووەمیش لەدەوڵەتە نادیموکرات و دیکتاتۆرە مەترسیدارەکان . وەک ڕووسیا و چین و کۆریای باکوور وبیلاڕووسیا و سوریا.

بەپێ پڕەنسیپ و  یاسا نێوەدوڵەتییەکان و ڕاگەیاندنی جەنگ لەدژی ئۆکراین لەلایەن ڕووسیایەوە  ئەوا هیچ لێکدانەوەیە هەڵناگرێت  شەڕی بەرگرکارانەی ئۆکراینەکان لەپێناو پاراستنی نیشتیمان و داگیرکاری و مانەوەدا  جەنگێکی ڕەوایە.

" ئەو جەنگە دوو گریمانە لەپشتی هاوسەنگییەوەیە "یەکەمیان ئەو ڕەگەزانەی هاوسەنگیان لەنێواندا دەکرێت .

دووەم لەحاڵەتی نەبوونی هاوسەنگیدا هەر دەبێت یەکێک لەڕەگەزەکان سەرکەوێت بە سەر ئەویتردا " وەکو لاسەنگی هێزی ئابووری و سەربازی و جیوپۆلەتیکی و و گەورەی  ڕووسیا لەبەرامبەر ئۆکرانیادا.

"سیاسەتی هاوسەتگی هێز دوو ئەرک جێبەجی دەکات، کاتێک بەسەرکەوتویی کار بکات،  ئەم سیاسەتە سەرسوڕهێنەر لەپەیوەندی نێوان دەوڵەتاندا دەخوڵقێنت، کەهەمیشە پێویسته دووبارە بسەپێنرێتەوە، بەڵام ئەرکی دووهەم، کە هەر هاوسەنگییەکی هێز جێبەجێ دەکات، جەختکردنەوەیە لەسەر ئازادبوونی هەریەکە لەدەوڵەتانی لەزالێتی ئەوانتر..( مورجینثاو) دەڵێت:" سیاسەتی پەرتکە و زاڵبە"

یەکەم- مۆڕاڵی نێودەوڵەتی

(مۆرجیثاو)  هۆشداری ئەوە دەدات، کە هەرتوێژینەوەیەک لەسەر مۆڕاڵی نێودەوڵەتی پێویسته وریای ئەوە بێت نەکەوێت زیادەڕەوییەووە ئەمەش لەدوو ڕووەووە.

1- لەڕووی زیادەڕوی لەخەمڵاندنی کاریگەری ڕێگا و ڕێبازە مۆڕاڵییەکان لەسەر  سیاسەتی نێودەوڵەتی.

2- زیادەڕەوی لەکەمکردنەوەی ئەو کاریگەرییە لەڕێگای نکۆڵیکردن ئەو ڕاستییەی هەیە، ئەویش ئەوەیە، کەسیاسەتمەدار و دیپلۆماتکارەکان ڕەنگە بکەونەبەر کاریگەری هەندێ لەبەرچاوگرتنیتر، کەسنوری هێزی ماددی تێپدەپەڕێنن.

لەڕوانگەیەوە کاتێک ڕووسیا  ئەو  شەڕەی لەدژی ئۆکراین  دەستپێکردوەوە هەمو پڕنسیپەکانی مۆڕاڵی نێودەوڵەتی لەوشەڕەدا  پێشلکردووە و تەنانەت دەستی لەخەڵکی سیڤل و مەدەنی ناپاڕێزت.

دووەم- ڕای گشتی جیهانی

ڕوونە فاکتەری ڕای گشتی  کاریگەری لەسەر بڕیار و هەوڵوێسته سیاسیەکان هەیە ، بەتایبەت لەنێو ئەو سستەمانەی دیموکراسین، کەواتە
"ڕای گشتی جیهانی بریتییە لەسازانی ڕایە  گشتیێەکان دەربارەی بابەتێکی دیاریکراوە لەباردۆخێکی دیاریکراودا. دوو فاکتەری بنچینەی هەن لەیەکخستنی ئاڕاستەکان ڕای گشتی جیهانیدا .
"یەکەمیان سایکۆلۆژی و دووهەمشییان فاکتەری تەکنۆلوژییە" کە بەپێ ڕای گشتی ناوخۆیی و دەرەکی ڕووسیا و جیهان بێت  لەگەڵ بڕیاری جەنگدا نەبوون لەگەڵ ئۆکرایندا"

سێیەم- یاسایی نێوەوڵەتی

  کۆی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان  بەپێی پڕەنسیپەکانی یاسایی نێودەڵەتی ڕێکخڕاوە

"دەوڵەتان پێی نۆڕمی یاسای نێودەوڵەتیی گشتی و لەچوارچێوەی پیادە وجێبەجێبیان دەکەن، لەبەرئەنجامی هەموو ئەمانە بۆمان دەردەکەوێت، کەیاسا نێودەوڵەتیی بریتییە لەکۆمەڵێک پڕەنسیپ و  یاسایی کە لەلایەن دەوڵەتەکان و ئەو دوای کەسەکانی یاسای نێودەوڵەتی گشتییەوە داڕێژراون بەئامانجی پاراستنی و ئاشتی و ئاسای"، ڕووسیا بێ ئەوەی ڕەچاوی یاسایی گشتی نێودەوڵەتی   بکات جەنگێکی بێ ئامانی لەگەڵ دەوڵەتی ئۆکراین ڕاگەیاندەوە، تەنانەت ڕێکخراوەی نەتەوەیەکگرتووەکان لەکۆی( 198ئەندام) ( 141 دەوڵەتانی ئەندام)ی ڕێکخراوەکە ئیدانەی هێرشی ڕووسیایانکرد بۆسەر ئۆکراین و داوا پۆتین کرد بەمەرج شەڕەکە ڕاگرت و هێزەکانی لەخاکی داگیرکراوی ئۆکراین بکشێنێتەوە.

چوارەم- پڕنسیپی سەروەری نێودەوڵەتی

 "دەوڵەتی سەروەر یان دەوڵەتی فەرمانڕەوا یان دەوڵەتی حاکم، بە پێ پەیماننامەی مۆنتێ و یدیۆ، ئەو دەوڵەتەیە کە خاوەنی ئەم تایبەتمەندییانە بێ:ئاپۆرەیەکی ھەمیشەیی،

سەرزەمینێکی دیاریکراو، حکوومەتێک کە گرێدراوی حکوومەتێکی دیکە نەبێ، توانای دامەزراندنی پێوەندی لەگەڵ دەوڵەتە سەروەرەکانی تردا." دەوڵەت وەکوو کەسایەتییەکی نێونەتەوەیی دەشێ خاوەنی ھەمووی ئەو تایبەتمەندییانە بێ. دەوڵەتی سەروەر سەر بە ھیچ ھێز یان دەوڵەتێکی تر نییە و بوونیشی گرێدراو بە بوونی ھیچ ھێز یان دەوڵەتێکی تر نییە،  سەروەی دەوڵەتان بەیەکێک لە پڕەنسیپە نێوەدەوڵەتییەکانە ، هەڵبەت سەروەری دەوڵەتان لەکۆنگرەی نەتەوەکانی وێتسڤاڵیاوە جێگرکراوە ، بەڵام ڕوسیا  بێ ڕێزگرتن و هیچ پابەندییەک بە پڕەنیسپە و پەیماننامە نێودەوڵەتییەکان سەردارییەتی وشکانی و ئاسمانی دەوڵەتی ئۆکراین بەزاندووە

پێنجەم- میکانزمەکانی هاوسەنگی هێز

  لەبنچینەدا دوو چەشنی سەرەکی هێز هەیە.

1- هێزی ڕەق کە بریتییە لە جەنگی هەمو جۆرەکانی سەربازی و ئابووری و بەکارهێانی چەک و جبەخان زەمینی و ئاسمانی و دەریایەی و تەکنۆلۆژی .

2- بریتیە لەنەرمەهێز خاوەنی ئەم تێزە  (جۆزیف نای)  ئەم جۆرە هێزە بریتیە لە هێزی کەلتوری و فەرهەنگی و دیبلۆماسی.

 ئەگەر بەو پێودانگە خوێندنەوە بۆ جەنگی نێوان ڕووسیا و ئۆکراین ناهاوسەنگی هێز دەبینن ، چونکە ڕووسیا لەڕووی هێزی (ڕەقە)وە   لەگەڵ  وڵاتە یەکگرتووەکان و ناتۆدا بەراوورد دەکرێت..  بۆیە شەڕی ڕووسیا و ئۆکراین شەڕێکی نابەرامبەر و زۆر ناهاوسەنگە و جیاوازی گەورە لەنێوان هێزی سەربازی و ئابووری و پێگەی ڕووسیا بەراوورد ئاستی هێز لەگەڵ ئۆکرانیدا هەیە.. دواجار ڕوسیا بێگوێدانە ڕای گشتی و یاسا نێودەوڵەتیەکان  هەلومەرجی ئەنارکیی نێوەدوڵەتی بڕیار هەڵگیرسانی جەنگ بردە سەر.