پێشكەوتنی هەركۆمەڵگەیەك، بەستراوەتەوە  بەئاستی پەرەوردەكەیەوە، ئەو كۆمەڵگایانەی گرنگیان بە بواری پەروەردەداوە، بەراورد بەوانەی پڕۆسەی پەروەردەیان پەراوێزخستووە، گەشەسەندن و پێشكەوتن و جۆری ژیانیان جیاوازی زۆرە، ئەگەر فەلسەفەیەكی دروستی پەروەردەیی بوونی هەبوو، بێگومان پەروەردەی تاكەكان دروست و باش دەبێت، بەڵام ئەو كۆمەڵگەیانەی گرنگیان بە هەڵبژاردنی گونجاوترین شێوازی پەروەردە نەداوە، تاكەكانیان گیانی شەڕەنگێزی و خۆخوازی تیایاندا زاڵە و بەڕوونی دەبینرێت.

لە سەردەمی ڕژێمی ستەمكاری بەعسی ڕوخاو، تاكی عێراقی بە لەق اڵبدانی ویستی بەعسیانە ئاراستەكربوو، بەهۆی دانانی پڕۆگرامی مەبەستدار، تاكی كورد بەمەبەستی سەركوتكردنی ئازادییەكان و نەهێشتنی هەستی نیشتمانی و نەتەوەیی، زیاتر ئەو ستەمەی بەسەردا سەپێنرابوو،  بەهۆی ئەو  بابەتانەی خزێنرابوونە ناو پڕۆگرامەكانی خوێندن، تا تاكی كورد دووربێت لە گیانی لەخۆبوردن و خۆشەویستی، بەنمونە؛ لە پڕۆگرامی قۆناغی سەرەتایی ئەوكات، لەبازنەی یەكەمی خوێندن، مندتڵان لەجیاتی خۆشەویستی خەڵك و ڕێزگرتن، ئاشنا دەكرا بەچەكهەڵگرتن، كە بەپێی یاسا دوورە لە ئاكاری پەروەردەیی، جگە لەو هەموو فشارانەی خرابوونە سەر مامۆستایان و بەشەكانی پەرەوردە.

بەڵام ئەگەر چاوێك بە ڕەوشی پرۆسەی پەروەردە بخشێنین، لەدوای راپەڕینی بەهاری (1991) و بەراوردی بكەین بە سەردەمی داگیركاری بەعس تا هەنگاوەكانی پێشخستن و بەدیهاتنی خەونی ڕاپەڕین، ئایا توانراوە ئەو كەموكورتی و خراپیانەی پێشوو بەهەند وەربگیرێن و ڕێگەی باشتر بگرینەبەر، تا كۆمەڵگەكەمان لەڕێگەی پڕۆسەی پەروەردەوە، گۆڕانكاری گشتگیر لەخۆبگرێت، گیانی شەڕەنگێزی و خودپەسەندی (خۆخوازی) بكرێتە گیانی خۆشویستن و لێبوردیی، وەك نوسەر و هونەرمەند (هێلین كیلەر 1880- 1968) دەڵێت: (باشترین ئەنجام لە پڕۆسەی پەرەوەردەدا بینینی  لێبوردەییە).

ئەگەر بەراوردێك  بۆ پەروەردە لەو سەردەمە خراپەی پێشوو بە سەردەمی دوای ڕاپەڕین بكەین، بێ‌ دوو دڵی، ئەگەینە ئەو ئەنجامەی هەمان عەقڵیەتی خراپ بەكارهێنانی   پەروەردە  لەناو كایەكانی ژیاندا بەرجەستە بووە و نەتوانراوە، ئەو عەقڵیەتە تێپەڕێنرێ.

دروستی بارودۆخی خوێندنەوەی ڕاستی ڕاپەرین لەڕووی زانستیەوە، ئاڵوگۆڕی بنەڕەتی دۆخێك بۆ ئاڕاستەیەكی دی، بەڵام لە هەرێمی كوردستان، جێگەی داخە ئەو گۆڕانكاریە بەشێوەیەکى بەرچاو بەدی نەكرا، بەتایبەت پڕۆسەی پەروەردە و فێركردن.

ئەگەر لایەنەكان و سەركردەكانی ئەم هەرێمە خەونیان بەدیهێنان و دروستكردنی دنیایەكی جوانتر بوایە، دەبو لەماوەی ئەم سی ساڵەدا، بەرنامە و پلان و كار و پڕۆژەیان لەم سێكتەرە گرنگەی ژیان دابنایە و ئاڕاستەی كۆمەڵگەیەكی هاوچەرخ پلانڕێژبكرایە، نەك دەستوەردان و بیری تەسكی حیزبەكان بخزێننە ناو قوتابخانە و خوێندنگەكان، هەمووشمان باش ئەو ڕاستیە ئەزانین، تائێستاش عەقڵی حیزبی لەم هەرێمەدا دوور بووە لە یەكتر قبوڵكردن و لێبوردەیی، كاتێ‌ ئەم بیرە نەشازە تێكەڵ بە پڕۆسەی پەروەردە دەكرێت، ئەو گیانە شەڕەنگێزی و حیزبسالاریە، ئامانجە باڵاكەی پەروەردە  لە كەدار دەكات و ئایندەی نەوەكانی ئەم نیشتمانە، گیانی ڕق و تۆڵە و خۆخوازی و شەڕەنگێزی بە باڵایان دەبڕێت، هەربۆیە ئەو هەستە لامان دروست بووە، كە ڕۆژانە دەڵێین: لەم سی ساڵەدا هیچ نەكراوە، چونكە ئەوەی گرنگە و ئاواتی خەڵكە كە پەرەوردەیە، خراپكراوە نەك چاككردن.

ئەرستۆی فەیلەسوف وتویەتی: (ڕەگی پەروەردەكردن تاڵە، بەڵام بەرهەمەكەی شیرینە).
ئەكرا حیزبەكان، ئەو تاڵییەیان بچەشتایە تا كۆمەڵگەیەكی ئاشتیخواز و لێبوردە بەرهەم بهاتایە، نەك ئەوەی ئێستا دەیبینین كە جێی نیگەرانی هەموومانە، لەم نۆ كابینەیەی حكومەتی هەرێم، ئەوەی دەكرا و پێویست بوو كاری لەسەر بكرێ‌، دوورخستنەوەی دەستی حیزب بوو لە سیكتەری پەروەردە، بەداخەوە كابینە دوای كابینە، دەستی ڕەشی حیزب و تەمی  ئەو ئاراستەیە بۆتە مۆتەكەی سەر پەروەردە و نەهامەتی دەبارێنێ‌ بەسەر نەوە دوای نەوەی ئەم نیشتمانە زەبوونكراوەدا.

بەكام پێوەری ناعەقڵانی و دوور لە زانست و مەعریفەی هاوچەرخ بەڕێوەبەری قوتابخانە لە بارەگای حیزب دابنرێت و پێوەری زانستی و پەروەردەیی بخرێتە لاوە؟ ئەبێ‌ ئەو كەسەی حیزب بە نوێنەری خۆی دیاری دەكات لە قوتابخانە، تاچەند ئاگایی ئەوەی هەبێ‌ گیانی خۆشەویستی و لێبوردەیی بڕوێنێ‌ لەجێی خۆشەویستی سەركردەی حیزبەكەی؟.

دڵنیام تەنها بۆمانەوەی لەسەر كورسی بەڕێوەبەر؛ ئامانجە باڵاكان ئەخاتە ژێر ئامانجە تەسكەكانی حیزبەكەی، دەكرا بە وردی كار لەسەر ئەوەبكرایە، شایستەترین و شارەزاترین و دڵسۆزترین كەسەكانی بواری پەروەردە، لەلایەن لیژنەیەكی پسپۆڕەوە ئەو پۆستە پەروەردەییانە پڕبكرێنەوە، لە ڕێگەی داواكاری و پسپۆڕی و وەرگرتنی (سی ڤی) تا كەسی گونجا لە شوێنی گونجاو دابنرێت.

لەو كاتەشدا كاتێ‌ كەسە گونجاو و شارەزاكان ئەخرێنە ئەو پۆستانە، بەدڵنیایی وتە بەناو بانگەكەی (تشستر فێڵد) بەدیدێت كە ئەڵێت‌: "باشترین ئامۆژگاری مرۆڤ  بۆ ئەوانی تر پەرەوردەیەكی دروستە".

هیوادارم بەڕێز وەزیری پەروەردە، هەنگاوی خێرا بنێت و بەبڕیارێك ڕێگری بكات لە دەستی حیزب لەناو پڕۆسەی پەرەوردە، كە هەنگاوێكە بۆ دروستكردنی كۆمەڵگەیەكی خاوەن پەرەوردە و ئاشتیخواز و لێبوردە و زانستخواز و نیشتمان پەرەوەر، كە ئەمانە خەونی هەموو تاكێكی دڵسۆز و خەمخۆر و خەباتگێڕی راستەقینەیە.