چارەسەرکردن یان بەڕێوەبردنی قەیران، بریتیە لە خۆئامادەکردن بۆ ئەوەی ناڕێکی ڕوونەدات و مامەڵەکردن لەگەڵ ئەوەی ڕوویداوە و دیاردەی قەیرانەکان یاوەری دامەزراوەکانە، لە هەموو قۆناغەکانی سەرهەڵدان و بەرزبونەوە و دابەزین و بۆ بەدواداچوونی ڕەوتی ڕووداوەکان چ قەیرانێک بە هەموو جۆرە ڕۆڵێک کاریگەری لەسەر دامەزراوەکانی پەروەردە، چ لەسەر ئاستی ڕوخاندن و چ لەسەر  ئاستی گەشەپێدان و ئاوەدانکردنەوە و خوێندنەوەیەکی ورد بۆ ڕۆڵی قەیرانەکان بەگشتی وامان لێدەکات دەست بۆ ئەو تاڵە باریکە ببەین کە پەیڕەوکردنی هەڕەمی سەرکردایەتی دامەزراوەکانی پەروەردەیە، بە تایبەت و ئەوانەی توانای مامەڵەکردن و ئیدارەدانی باشیان هەیە لەسەر ئەو گرفت و قەیرانانە، زیاتر کەسە بە ئەزموونەکان و کارامە و لێهاتووەکان، تا لەو ڕێگەیەوە بتوانرێت پلان و ستراتیژێکی گونجاو دابنرێت و لەڕێگەیەوە دەستنیشانی خاڵە نەرێنیەکان بکرێت و هەنگاوی چارەسەریان بخرێتە بەردەم و بکرێنە هەنگاوی کردەیی.

مامەڵەکردن لەگەڵ قەیرانەکان دا هەروا کارێکی سانا و سادە و ئاسان نیە، قورس و تاقەتپڕوکێنە پێویستی بە پابەندبون و بەردەوامی هەیە، وەک لەوەوپێش لە وڵاتان کاری لەسەر کراوە، کە شێوازێکیان گرتۆتەبەر بریتییە لە، چارەسەرکردن و مامەڵەکردنێکی پەروەردەیی و زانستی و سەردەمیانە کە گونجاوبێت لەگەڵ ڕاییکردنی ململانێ و گرژییەکاندا، لە ئەنجامدا بۆتە هۆی نەهێشتن و زاڵبون بەسەر قەیرانەکانیاندا.

دامەزراوەکانی پەروەردە، دامەزراوەی کارگێڕی و پەروەردەیی و کۆمەڵایەتین کە چەندین توێژی مرۆیی لەخۆ دەگرن وەک ئەندامانی دامودەزگا کارگێڕییەکان، مامۆستایان، قوتابیان، فەرمانبەران و کرێکاران، بەدڵنیایی هانی هەمووان دەدەن کە بەردەوامبن لەسەر  ئەرکەکانیان و پاڵپشتی هەنگاوەکان دەکەن، لەپێناو گەیشتن بە ئامانجەکانیان کە خەونیان نەمانی قەیرانەکانە.

لەسەرەتادا بەڕێوەبردن و چارەسەرکردنی قەیرانمان ناساند، دەکرێت ئێستا قەیرانی پەروەردە پێناسە بکەین، تا لەڕێگەی ناسین و زانینی ئەو قەیرانانەوە هەنگاو بنرێت بۆ چارەسەرکردنیان.

قەیرانی پەڕوەردە بریتییە لە، کۆمەڵێک کێشه و گرفتی قوڵ له سیستەمی پەروەردەدا، کە بونیان هەیە و دەبنە لەمپەری گەورە لەبەردەم پرۆسەکەدا، کە لەمانەدا کۆ دەکرێنەوە:

- نزمی ئاستی خوێندن و زانستی قوتابیان

- نەبونی پلانی باش بۆ بەرزکردنەوەی توانایی مامۆستایان

- کەمی بودجەی پەروەردە

- گرنگی نەدان بە پرۆسەی پەروەردە و فەلسەفەی پەروەردەیی

- تێکەڵکردنی پرۆسەی پەروەردە بەمەبەستی  بەرژەوەندی تایبەت و بازرگانی

- بونی کێشە وگرفت لە بەشەکانی هەیکەلی وەزارەتی پەروەردە

- نەبوونی پلانێکی داڕێژراوی تاقیکراوەی پەروەردەیی لە پێناو کوالیتی بەرزی خوێندن و فێربون

- گرفتی خراپی پرۆگرامەکان و نەگونجاندنیان لەگەڵ ژیان و ژیاریدا

- نەبونی پەروەردەیەکی گونجاو لەگەڵ پێداویستییەکانی سەردەم وەک بەکارهێنانی تەکنەلۆژیا و هۆکارەکانیتر.

وا دەساڵە ژیانی کۆمەڵگەی کوردی بەهۆی بێپلانی و گەندەڵی و خراپ بەکارهێنانی  پێگەکان و پایەکانی  شێوازی حوکمڕانی  لەم هەرێمەدا، شیواوی و پاشاگەردانی و بەرەو دوا گەڕانەوە و عەقڵی  تەسک وبچوکی  خێلگەرا و ئابوری  بەناو سەربەخۆ، خەڵکی ئەم هەرێمەیان توشی داڕمان و بێئومێدی و گرفتی گەورە کردووە، کە لایەنەکانی( ئابوری، کۆمەڵایەتی، پەروەردەیی، زانستی) گرتۆتەوە، کە جگە لە چەند بنەماڵەیەکی خاوەندەسەڵات و خۆسەپێنی  بێمۆڕاڵ، کەس لێی بێبەش نەبووە.

سێکتەری پەروەردەش وەک هەمو بەش و سێکتەرەکانیتر بێخزمەت و پەراوێزخراوە.

ئەتوانین بڵێین کرمی گەندەڵی لەو باخەی داوە و هەرچی داری سەوزە بە ڕوونی نایەتە بەرچاو و بەرەو وشکبون دەچێت.

لە ڕوانگەی ڕاستی ژیانی کۆمەڵگە پێشکەوتووەکان، لەلای ئەوان تاکە ڕێگەی شادبون بە ژیاری تەنها پەروەردەبوە، بۆیە هەر کۆمەڵگەیەک تا پەروەردە نەخاتە پێشەوە و نەیکاتە هەنگاوی یەکەمی چارەسەری گرفتەکانی خۆی، هیچکاتێک  ئارامی و خۆشنودی و ژیاری نابینێت.

لەمساڵی خوێندنی 2024 بۆ 2025 لەسەرەتای مانگی دوانزەداین موچەی مانگی 10 نەدراوە، هەرچەند دەسەڵاتی کوردی خۆی لێبێبەری دەکات و دەیخاتە ئەستۆی حکومەتی ناوەند، بەغداش داوای داهاتی ناوخۆ دەکات، لەم نێوانەدا ئەوەی زیانی بەرکەوتووە تەنیا خەڵکی ئەم هەرێمە بێخاوەنەیە.

لەسەر گرنگی و بایەخی  پەروەردە بۆ گۆڕانکاری ژیان (نیلسۆن ماندێلا ) وتوێتی: (پەروەردە بەهێزترین چەکە بۆ گۆڕینی جیهان و گەشەی مرۆڤایەتی).

بۆ دەرچوون لە قەیرانی فێربوون و پڕۆسەی پەروەردە، دەتوانم چەند ڕێگەچارەیەکی گرنگ پێشنیاز بکەم:

- باشترکردنی دۆخی ژیانی مامۆستایان لە ڕووی دارایی و کۆمەڵایەتییەوە

- دانانی شکۆ و ڕێز بۆ مامۆستایان وەک پارێزبەندی

- ڕاهێنانی بەردەوامی مامۆستایان و خولی بەهیزکردن بۆیان

- دروستکردنی سیستەمێکی دادپەروەرانەی هەڵسەنگاندن بۆ مامۆستایان نەک وەک ئەوەی ئێستا

- پەرەپێدانی خوێندنی ئەلیکترۆنی

- دروستکردنی ژینگەیەکی فێربوونی چالاک و بەشداری پێکەر

- گرنگیدان بە پەروەردەی زیرەکی هەستیار

- دۆزینەوەی سەرچاوەی داهاتی نوێ بۆ پەروەردە

- کەڵک وەرگرتن لە یارمەتی نێودەوڵەتی و ئەزمونە سەرکەوتووەکان

- بەشداریپێکردنی کەرتی تایبەت لە پڕۆژەکانی پەروەردەدا

- گرنگیدان بە پەروەردە وەک پڕۆسەیەکی بەردەوام

- گرنگیدان بە گەشەی کەسایەتی قوتابی و بە چەقکردنی لە پرۆسەکەدا

- پەروەردەی ئاکاری  و نیشتمانی

- دابینکردنی دەرفەتی یەکسان بۆ هەمووان

- لابردنی کۆسپەکانی بەردەم پرۆسەی پەروەردە و فێربوون

وتارەکەم بە وتەیەکی گرنگی  (جۆن دیوی) فەیلەسوفی پەروەردەی ئەمریکی کۆتاییدێنم کە دەڵێت:

(پەروەردە ژیانە، نەک ئامادەکردن بۆ ژیان، پەروەردە گرنگترە لە زانیارییەکان، گرنگترە لە  چۆنیەتی بیرکردنەوە).